Motif manusia dalam pola hias keranda kayu balak di Sabah

Abstract

Keranda kayu balak merupakan wadah utama dalam pengebumian masyarakat Orang Sungai dan Subpan. Pada masa yang sama keranda kayu balak juga menjadi wadah untuk mengekspresi cara fikir, sistem nilai, falsafah dan juga seni budaya dalam masyarakat tempatan di Sabah. Sebab itulah kita dapat lihat banyak keranda yang mempunyai pola hias ukiran sama ada dalam bentuk figura mahupun ukiran gambar. Antara motif yang seringkali digunakan ialah motif flora, zoomorfik, geometrik, stailistik dan anthropomorfik. Dalam kajian ini, kami memberi tumpuan terhadap motif manusia. Antara aspek yang dibincangkan ialah tipologi polahias dan maknanya. Memandangkan aspek ini mempunyai variasi yang nyata, memungkinkan bahawa terdapat makna tersirat yang dibawa oleh pengukir. Justeru aspek yang lebih penting dalam kajian ini ialah melihat hubungkait antara motif polahias manusia dengan aspek pemikiran masyarakat pengamal tradisi tersebut di Sabah. Hasilnya pengkaji mendapati bahawa terdapat hubungan yang rapat antara ukiran tersebut dengan sebahagian daripada cara hidup masyarakat pengamalnya. Dengan kata lain, ukiran tersebut merupakan rakaman tidak bertulis mengenai sejarah, falsafah, sistem nilai dan cara fikir mereka. Dengan itu kajian ini merupakan kajian yang memberi sumbangan besar kepada usaha mentafsir sebahagian sejarah silam masyarakat pribumi di Sabah sebelum kehadiran kuasa Barat.