Perbandingan proses tazkiyah al-nafs menurut Imam al-Ghazali dan Ibnu Qayyim

Abstract

Kajian ini mengkaji tentang perbandingan konsep tazkiyah al-nafs antara al-Ghazali dan Ibnu Qayyim. Objektif kajian adalah untuk membincangkan konsep tazkiyah al-nafs, mendalami konsep tazkiyah al-nafs menurut al-Ghazali dan Ibnu Qayyim dan membandingkan konsep tazkiyah al-nafs menurut al-Ghazali dan Ibnu Qayyim. Kajian ini menggunakan metodologi kajian kepustakaan. Sementara itu, maklumat yang diperolehi dianalisis dengan menggunakan metode deskriptif dan komparatif. Hasil kajian mendapati terdapat perbezaan pandangan antara al-Ghazali dan Ibnu Qayyim terhadap konsep tazkiyah al-nafs. Hasil kajian menunjukkan pandangan al-Ghazali dilihat lebih terperinci dan jelas dengan membahagikan mujāhadah al-nafs dan riyāḍah al-nafs kepada beberapa peringkat. Al-Ghazali membahagikan mujāhadah al-nafs kepada 12 penyakit kejiwaan dan beliau mengemukakan rawatan bagi penyakit-penyakit tersebut. Seterusnya, al-Ghazali membahagikan proses riyāḍah al-nafs kepada tiga peringkat iaitu memantapkan keimanan, mempertingkatkan ibadah dan mengaplikasikan sifat-sifat maḥmūdah dalam jiwa. Manakala pandangan Ibnu Qayyim mengenai proses mujāhadah al-nafs adalah secara umum sahaja tanpa membahagikan perkara-perkara tersebut kepada beberapa bahagian. Manakala proses riyāḍah al-nafs hanya menyentuh satu aspek sahaja iaitu akhlak. Matlamat akhir pengamalan tazkiyah al-nafs adalah untuk membimbing umat Islam ke jalan yang diredhai Allah s.w.t. dan mendapat kebahagiaan di dunia dan akhirat.