Analisis dekonstruktif terhadap satira sosiobudaya dan politik dalam filem Lelaki Harapan Dunia (2014)

Abstract

Satira merupakan suatu reaksi komunikatif yang dihasilkan dan digunakan oleh sesiapa yang mempunyai keupayaan retorik untuk mengkomunikasikan saranan, sindiran atau pandangan peribadi atau kolektif. Masyarakat Melayu di Nusantara Melayu memiliki kecenderungan bersatira sebagai sebahagian dari akal budi Melayu yang menonjolkan kehebatan warisan bahasa untuk tujuan menegur, mendidik dan memperbaiki akhlak sejajar dengan ajaran agama Islam. Satira dinikmati secara mapan pada hari ini sebagai representasi kehidupan seharian yang dihasilkan untuk tujuan hiburan dan seloka persendaan. Komunikasi bersatira dilihat semakin popular dan digunapakai oleh sebilangan masyarakat era digital yang giat menyuarakan pendapat serta kritikan mereka terutamanya melibatkan persoalan logik, agama, moralitas dan integrit pemimpin masyarakat dan figura popular. Dalam erti kata lain, aspek sosiobudaya dan politik dilihat mendominasi wacana bersatira yang berlangsung di ruang publik termasuklah menerusi budaya popular seperti filem. Makalah ini umumnya bertujuan mengupas dan membahas menerusi sebuah analisis dekonstruktif aliran Derrida untuk menemukan makna-makna yang tersulam dalam wacana bersatira filem Lelaki Harapan Dunia (LHD, 2014) arahan Liew Seng Tat. Melalui kaedah analisis dekonstruktif, hasil kajian menunjukkan terdapat satira yang mewacanakan aspek sosiobudaya dan politik dalam filem ini. Persendaan satira sosiobudaya menumpukan implikasi dan subteks wacana kepada permasalahan penggunaan bahasa Malaysia dan ketaksuban masyarakat terhadap alam metafizik, sedangkan persendaan satira politik menjurus kepada amalan sogokan oleh ahli politik korup. Rumusan pencerahan yang ditemukan dari analisis dapatan kajian mencadangkan bahawa pengarah filem ini telah membuat representasi yang klinikal dan kritis mengenai akal budi Melayu dengan strategik dan menarik menerusi satira sosiobudaya dan politik.