Meninjau perladangan ulir balik dan peralihan ekonomi masyarakat ketungau sesat di Sekadau, Kalimantan Barat, Indonesia

Abstract

Suku Ketungau Sesat merupakan salah satu kelompok minoriti yang tinggal di Lembah Sekadau, Kalimantan Barat. Sejak turun temurun, mereka merupakan golongan petani yang bergantung kepada pembukaan ladang untuk kelangsungan hidup. Tradisi pertanian komuniti ini kini berdepan dengan dua isu utama, iaitu pembukaan tanah untuk tujuan pertanian yang dikonotasikan dengan kerosakan lingkungan alam dan terdapat perubahan guna tanah untuk tanaman komoditi perdagangan. Ini secara langsung menimbulkan persoalan adakah pertanian tradisional yang telah sekian lama menyokong kehidupan masyarakat petani menjadi punca kerosakan alam sekitar? Kajian ini menggunakan metodologi wawancara mudah dan pendekatan kualitatif untuk memperoleh data membahaskan isu ini. Hasil kajian menunjukkan bahawa masyarakat Ketungau Sesat mempunyai kearifan lokal untuk mengamalkan siklus pertanian secara berstruktur bagi mengurangi dan mengimbangi ancaman terhadap alam sekitar. Sehingga ke hari ini, masyarakat Ketungau Sesat yang mengamalkan ladang ulir balik semakin berkurangan kerana terdapat perubahan fungsi perladangan yang ketara dalam kalangan mereka. Ladang yang dulunya hanya ditanami tanaman makanan, telah bertukar menjadi ladang penanaman komoditi perdagangan, iaitu getah, dan terbaru, penanaman kelapa sawit. Perubahan corak perekonomian ini meskipun menjadi penggerak ekonomi masyarakat Ketungau Sesat tetapi pada masa yang sama juga memberi kesan kepada ekonomi tradisional dan ekosistem semula jadi.